Prekursorzy Zjednoczonej Europy, jak nazywamy dziś Cystersów, wywodzą się z Francji. Pierwszy Zakon Cystersów, tak zwaną pramacierz, założył św. Robert z Molesmes w 1098 roku w Burgundii koło Dijon. Powstały zakon nazwano Cîteaux.

Zakon Cystersów (Sacer Ordo Cisterciensis; skrót -OCist.) wywodzi się bezpośrednio z zakonu benedyktynów i zrodził się z potrzeby odnowy życia zakonnego w Kościele. Duchowość zakonu oparta jest na pierwotnej Regule św. Benedykta z Nursji. 19 października 1100 roku Zakon Cystersów został zatwierdzony jako odrębny klasztor benedyktyński przez papieża Paschalisa II, natomiast papież Kalikst II zatwierdził go w 1119 roku jako nowy Zakon. Początkowo powstawały filie tylko na terenie Francji. Cztery pierwsze wywodzące się z Cîteaux to: La Ferté (1113), Pontigny (1114), Clairvaux i Morimond (1115). Dwa ostatnie stały się macierzą dla zakonów na ziemiach polskich.
Swój największy rozwój Zakon zawdzięcza św. Bernardowi, późniejszemu opatowi Clairvaux (1112-1153). Uważa się go za głównego duchowego twórcę zakonu cysterskiego. Dzięki nowatorskim rozwiązaniom organizacyjnym, jakimi była m.in. scentralizowana władza i coroczne spotkania opatów na kapitule generalnej w Cîteaux, po 1120 roku powstało wiele opactw na terenie całej Europy. W 1123- Niemcy, 1129- Wyspy Brytyjskie, 1131- Szwajcaria, 1132 Belgia i Hiszpania, 1135 Austria, 1142- Irlandia. Na ziemiach polskich pierwsze klasztory powstały około 1153 roku.

Od początku zaistnienia Zakonu, Cystersi służą Bogu i człowiekowi poprzez modlitwę i pracę (Ora et Labora). Nie sposób ocenić roli, jaką przez wieki odegrali. Ich wszechstronna działalność poza sferą duchową dotyczyła również gospodarki i życia artystycznego. Tam gdzie pojawiali się Cystersi następował rozwój nauki, kultury, medycyny, rzemiosła i rolnictwa.

Silny rozwój żeńskich wspólnot cysterskich w Europie Zachodniej, w Niemczech, zwłaszcza w okręgach południowo-zachodnich i środkowych, a także na Śląsku i na północnych terenach Polski nastąpił w XI-XIII w. Nowe klasztory powstawały dzięki poparciu Stolicy Apostolskiej, biskupów, panujących i możnych świeckich, umacniając pozycję fundatorów na danym terenie. Liczba domów zakonnych, przyjmujących zasady życia założeń cysterskich, rosła w bardzo szybkim tempie. Życie zakonne podej­mowały głównie kobiety niezamężne, z różnych środowisk, ale szczególnie z warstw arystokracji i patrycjatu miejskiego. Dla wielu kobiet niestety wybór zakonu nie był dobrowolnym aktem lecz decydowały o tym także ówczesne stosunki społeczne(względy rodzinno-majątkowe, staropanieństwo, przypadki losowe itd.) Z chwilą włączenia danego klasztoru żeńskiego do zakonu cysterskiego, przydzielano takiemu opactwu ojca-opata (najczęściej z pobliskiego opactwa), którego obowiązkiem było czuwanie nad należytą administracją dobrami materialnymi i nad przestrzeganiem obserwancji zakonnej.

↑ W górę