Formularz kontaktowy

Liczba odwiedzin:

800644

Patronat honorowy:

Bogdan Zdrojewski
Minister Kultury
i Dziedzictwa Narodowego
PROJEKT FINANSOWANY
ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO

ICOMOS
Międzynarodowa Rada
Ochrony Zabytków
PATRONAT POLSKIEGO
KOMITETU NARODOWEGO
Szczecin
WOJEWóDZTWO: zachodniopomorskie
POWIAT: Szczecin
GMINA: Szczecin
DIECEZJA: szczecińsko-kamieńska
DEKANAT: Szczecin - śródmieście
FUNDACJA: ok. 1243 r.
KASATA: ? 1534/35 r.
Historia

Nie wiadomo dokładnie, kiedy cysterki osiadły pod Szczecinem. Przebywały już one pod Szczecinem gdy księżna szczecińska Marianna, pierwsza żona księcia Barnima I, 27 stycznia 1243 r. wystawiła dokument dla cysterek. Wydaje się, że była ona inicjatorką sprowadzenia sióstr, gdyż podarowała wieś Grabowo (ob. dzielnica Szczecina) w wytyczonych granicach, z sadami owocowymi i winnicami oraz prawem połowu ryb w Odrze małymi narzędziami. Siostry otrzymały także jeden jaz na Odrze.
Była to jedna z pierwszych na terenie Pomorza Zachodniego fundacji klasztoru żeńskiego. Cysterki sprowadzono zapewne z Danii, o czym świadczyć może fakt, iż do roku 1283 klasztorem opiekuńczym dla szczecińskiego konwentu było duńskie opactwo w Esrom, a następnie jego filia w Kołbaczu.
Warto zauważyć, że szczeciński konwent odegrał ważną rolę w dziejach Pomorza, stając się "matką" niemal wszystkich żeńskich konwentów cysterskich na tym terenie.
W niespełna miesiąc od wystawienia dokumentu przez księżnę Mariannę, 25 lutego 1243 r. książę Barnim I wydał dokument dla cysterek w którym zatwierdził teren, na którym zbudowano klasztor położony między Odrą a umocnieniami miasta. Książę zatwierdził siostrom wieś Grabowo, przekazał zakonnicom kościół św. Piotra w Szczecinie wraz ze wsią Drzetowo ze wszystkimi przynależnościami, ponadto dziesięcinę z Kołbaskowa. Mniszki otrzymały także sześć grzywien denarów z mennicy szczecińskiej. Poza tym przekazano siostrom kaplicę NMP w Szczecinie wraz ze wsią Ustowo z dziesięcinami i przynależnościami, także dziesięcinę z Barnisława i z Ladenthin, ponadto cztery grzywny denarów z mennicy szczecińskiej. Książę nadał cysterkom także kaplicę św. Michała. Przebywający w otoczeniu księcia pan Bartłomiej odstąpił wieś Golęcino. Konwent mógł zlecać ludziom klasztornym połów ryb w Odrze. Statki klasztorne zwolniono od opłaty celnej.
Sołtysi wsi klasztornych wykonywać mieli sądownictwo niższe, a koloniści chcący osiąść w dobrach klasztornych odtąd nie podlegali już urzędnikom książęcym
Otrzymane przy lokacji dobra nie były jedynymi, jakie klasztor posiadał. W XIII wieku poprzez kolejne nadania, darowizny i zakupy, jego majątek powiększył się i pod koniec wieku osiągnął liczbę około 40 wsi.
W skład majątku wchodziły między innymi tereny na ziemi widuchowskiej, w wsi Dobra, wieś Rynice, wraz z 64 łanami. Nie były to zresztą jedyne nadania czy zakupy. Książę Barnim I ufundował w kościele klasztornym ołtarz św. Katarzyny, a następny ołtarz, w roku 1272, ufundował rycerz Otto von Ramin. Podobnych fundacji było z pewnością więcej. W latach 1281 i 1287 klasztor otrzymał np. prawo wolnego wyrębu drzew na budowę obiektów claustrum.
O samym konwencie wiadomo niewiele. Z pewnością był dużym liczebnie zgromadzeniem skoro zakładał kolejne klasztory. Na czele konwentu stała ksieni. Mniszki wywodziły się głównie z okolicznych rodów rycerskich, wnosząc we wianie kolejne tereny i obiekty. Wśród zakonnic nie brakowało też cór znaczniejszych rodów mieszczańskich Szczecina, Stargardu i innych miast księstwa. Pewne jest natomiast, że w roku 1504 kapituła szczecińska wydała ostry zakaz wzajemnego odwiedzania się przez cysterki i zakonników z klasztoru kartuzów w Grabowie.
W klasztorze przebywały także wnuczki księcia Barnima I - Matylda i Beatrycze. Wstępując do zgromadzenia, wniosły we wianie 8 łanów w Dobrej Szczecińskiej, które po ich śmierci pozostały w dobrach konwentu.
Szczecińskie cysterki zajmowały się głównie wyrobem szat liturgicznych, kopiowaniem i iluminowaniem rękopisów. Mniszki opiekowały się ponadto chorymi i biednymi, prowadząc przy klasztorze szpital -przytułek. Zajmowały się też kształceniem i wychowaniem bogatych panien.
Podstawą egzystencji konwentu były dochody płynące z folwarków, gospod i młynów.
W wieku XVI narastały na Pomorzu prądy reformacyjne, dość wyraźnie zaznaczające się w Szczecinie. Wydaje się, że szczecińskie mniszki były bardzo niechętne nowej religii.
W 1534 roku w wyniku tzw. wydarzeń trzebiatowskich wprowadzono na terenie Pomorza Zachodniego luteranizm. W 1535 roku na terenie Szczecina przeprowadzono wizytację kościelną, której celem była przede wszystkim sekularyzacja oraz podział dóbr kościelnych i zakonnych. Pracami tymi kierował bliski współpracownik Marcina Lutra - Jan Bugenhagen. Ostatecznie szczeciński konwent cysterek, podobnie jak inne klasztory na Pomorzu Zachodnim, przestał istnieć.
Mniszki nie przeszły na luteranizm, a zgodnie z ordynacją kościelną Bugenhagena zapewniono im dożywocie. Ostatnie dwie zakonnice zmarły po 1563 roku.
Po wprowadzeniu reformacji i kasacie klasztoru jego obiekty przeznaczono na przytułek dla kobiet. Prawdopodobnie prowadziły go byłe zakonnice. Kościół klasztorny natomiast, po usunięciu z niego sprzętów liturgicznych, zamieniono w arsenał, a niedługo potem po przeprowadzeniu niezbędnych prac adaptacyjnych, ulokowano w nim jeszcze spichlerz. Zabudowania poklasztorne przetrwały tylko do końca XVII wieku i w latach 1684-1688 zostały całkowicie rozebrane. Pozostał jedynie znacznie przebudowany kościół.
W 1867 roku istniejąca w Szczecinie i złożona w większości z Polaków gmina rzymskokatolicka zwróciła się do władz pruskich z propozycją zakupu coraz bardziej niszczejącego obiektu. Starania te kilkakrotnie ponawiano, i aby rozwiązać problem podjęto decyzję o jego rozbiórce. Mimo protestów, zarówno konserwatora zabytków, Towarzystwa Miłośników Starożytności, jak i mieszkańców Szczecina, byłą świątynię rozebrano w marcu 1904 roku.

↑ W górę

Opactwo - obiekt cysterski dziś

Niestety nie zachowały się żadne obiekty klasztorne. Obecnie miejsce lokalizacji dawnego zabudową miejską. Liczne elementy wyposażenie klasztorów cysterskich na Pomorzu Zachodnim można podziwiać w Muzeum Narodowym w Szczecinie.
Warto również zobaczyć zachowane do naszych czasów obiekty pocysterskie województwa zachodniopomorskiego: Bierzwnik, Cedynia, Kołbacz, Koszalin, Marianowo, Pełczyce.
W Szczecinie natomiast na uwagę zasługują m.in.:
Zamek Książąt Pomorskich (w nim m.in.: sale koncertowe, galerie, szczecińska opera i operetka)www.zamek.szczecin.pl/;Wały Chrobrego;
Bazylika Archikatedralna św. Jakuba (z końca XIV w.); Muzeum Narodowe i Stare Miasto.

↑ W górę

Liczba wyświetleń: 215543