Początki klasztoru w Trzcińsku, przeniesionego do Cedyni, wiążą się z faktem, iż biskup Kamieński Wilhelm nadał konwentowi cysterek z Schónbeck (Piękny Potok w okolicach obecnego Trzcińska Zdroju) patronaty nad kościołami i dziesięciny z kilku wsi. Mniszki konwentu w Złotym Potoku, którego fundatorem był prawdopodobnie książę szczeciński Barnim I, pochodziły z klasztoru Cysterek w Szczecinie.
Po zajęciu tych terenów margrabiowie brandenburscy przenieśli konwent szarych mniszek do Cedyni, nadając cysterkom pod budowę klasztoru wzgórze na wschód od miasteczka, na skarpie pradoliny Odry. Było to na terenie starego grodu, którego istnienie w tym miejscu potwierdzają dokumenty z lat 1235 i 1249.
Część mniszek pozostała w Trzcińsku, część natomiast przeniosła się do Cedyni, w celu nadzorowania budowy fundowanego przez margrabiów klasztoru. Prawdopodobnie klasztorny kościół i część skrzydła wschodniego zostały wzniesione jeszcze przed 1278 rokiem. Najprawdopodobniej w końcu września 1278 roku nastąpiła konsekracja kościoła dokonana przez biskupa kamieńskiego Hermana von Gleihena, który przy tej okazji wizytował nowy klasztor. Z tego też roku pochodzi pierwsza wzmianka pisana o cedyńskim konwencie. Do nowego klasztoru zakonnice z Trzcińska ostatecznie przeniosły się dopiero w 1281 roku.
W roku 1294 papież Bonifacy VIII wyłączył cedyński klasztor spod mocy interdyktu obrzędów śpiewnych i zezwolił mniszkom na prowadzenie chóru przy drzwiach zamkniętych. W następnym roku ten sam papież wydał bullę zatwierdzającą funkcjonowanie klasztoru.
W początkowym okresie istnienia cedyńskiego klasztoru jego sytuacja ekonomiczna była zła.
Oprócz nadania fundacyjnego, pozwalającego na wzniesienie tylko części obiektów claustrum (zrezygnowano częściowo z budowy planowanych budynków), jedyne znane nadania pochodzą z roku 1306 i były bardzo skromne. Fatalną sytuację materialną klasztoru potwierdza fakt, iż w roku 1311 ksieni klasztoru Mettha udała się wraz z klasztornym kapelanem Adolfem do biskupa kamieńskiego, Henryka von Wachholtza, z prośbą o pomoc finansową na dalsze utrzymanie klasztoru. Z uwagi na zdecydowanie probrandenburską orientację konwentu biskup odmówił swego poparcia. W zaistniałej sytuacji Cysterki postanowiły szukać wsparcia u rycerstwa pomorskiego nowomarchijskiego i wkrzańskiego.
Z biegiem czasu klasztor zdobył kilka patronatów kościelnych oraz wsi, otrzymanych bądź to w formie nadań, bądź zakupów. W 1350 roku konwent uzyskał prawo do czynszu lennego z pól miejskich w Trzcińsku, zaś w 1356 patronat nad miastem Cedynia. Pod koniec XIV stulecia dochody z posiadłości cysterek były na tyle duże, że pozwalały na spokojną egzystencję. W tym czasie konwentem zarządzała ksieni, przeorysza. Wpływ na decyzje posiadał też proboszcz klasztorny. Zakonnice czerpały dochody płynące z posiadanych wsi -prawdopodobnie około trzynastu, z czynszów, lenn oraz prowadzonej w dobrach hodowli świń, owiec i bydła, uprawy zbóż,
a także prowadzenia młynów i karczem. Produkty rolne przechowywano w magazynach w zachodnim skrzydle klasztoru oraz w wolno stojących budynkach gospodarczych.
Z powodu bardzo szczupłej bazy źródłowej wiedza o dziejach cedyńskiego konwentu jest bardzo skromna. Z pewnością wiemy, że w połowie XV wieku klasztor został spalony. Wydarzenie to miało związek z wkroczeniem na tereny Nowej Marchii wojsk polskich lub pomorskich i walkami polsko-krzyżackimi na tych ziemiach, należących w pierwszej połowie XV stulecia do państwa krzyżackiego. Zniszczone w trakcie pożaru obiekty szybko jednak zostały odbudowane.
Następne nieszczęście w postaci pożaru nawiedziło Cedynię i zespół poklasztorny w 1699 roku. Zniszczenia również były poważne: spłonęła wielka kuchnia, kościół, ucierpiał też dwór, który jako jedyny obiekt odbudowano. Kościół pozostał w ruinie i był stopniowo rozbierany.
Okres funkcjonowania dworu i domeny elektorskiej zakończył się w roku 1812. Dwór i folwark zostały sprzedane, przy czym w latach 1812-1816 folwark został rozparcelowany.
W 1850 roku po zbudowaniu szosy asfaltowej łączącej Chojnę z Freienwalde dwór został wykupiony z rąk prywatnych i zorganizowano w nim zajazd pocztowy. Tę funkcję pełnił do okresu międzywojennego, kiedy ponownie przeszedł w ręce prywatne, stając się siedzibą właściciela majątku ziemskiego.
W1945 roku, w czasie ostatnich walk drugiej wojny światowej obiekty poklasztorne zostały spalone. W latach siedemdziesiątych po przeprowadzeniu badań archeologicznych i architektonicznych, uznając wysoką wartość zabytkową obiektu - jednego z najstarszych zachowanych zespołów tego typu na Pomorzu - podjęto decyzję o jego odbudowie i rekonstrukcji. Zabezpieczono ruiny w celu ich ratowania i odbudowy.
Na początku lat dziewięćdziesiątych ruiny zespołu poklasztornego przeszły w prywatne ręce. Nowy właściciel pod nadzorem konserwatorskim podjął się odbudowy obiektu, z przeznaczeniem na cele turystyczne i kulturalne.

↑ W górę

Z kościoła i klasztoru cysterskiego zachowała się jedynie skrzydło zachodnie. Jest odbudowane, znajduje się tam hotel i restauracja. Obiekt stanowi własność prywatną.


Warto zobaczyć również pozostałe obiekty pocysterskie województwa zachodniopomorskiego : Bierzwnik, Kołbacz, Koszalin, Marianowo, Pełczyce. W Cedyni natomiast na uwagę zasługują m.in.: Muzeum Regionalne, Grodzisko z pomnikiem upamiętniającym bitwę pod Cedynią w 972 roku. Śródmieście z kamieniczkami, Kościół Narodzeniam NMP (XIII/XIV w.) , Wieżę widokową z której widać piękną panoramę miasta i Doliny Odry.

↑ W górę

↑ W górę