Pierwsze cysterki pojawiły się w Pełczycach w 1282 roku. Konwent pochodził ze Szczecina. Prawdopodobnie zostały tu osadzone przez księżnę Matyldę, wdowę po księciu szczecińskim Barnimie I.
Siostry po przybyciu na miejsce przyszłej fundacji rozpoczęły wznoszenie zabudowań claustrum nad brzegiem Jeziora Panieńskiego, po zachodniej stronie miasta. Klasztorny kościół był gotowy około 1290 roku, albowiem w lutym tegoż roku wydano dokument, w którym świątynię tę ustanowiono ośrodkiem pielgrzymkowym, nakazując odwiedzanie go i zachęcając do czynienia nadań i darowizn. Za odwiedzenie pełczyckiego kościoła klasztornego lub czynienie na jego rzecz darowizn przyznawano każdemu 40 dni odpustu.
W marcu 1290 roku margrabia Albrecht III ofiarował pełczyckim cysterkom dawne dobra rodu Behrów, z ich zamkiem nad Jeziorem Panieńskim, w którym konwent już mieszkał, wraz z jeziorem, ludnością zamieszkującą podgrodzie Pełczyc, a także okoliczne łąki, strumienie i pola uprawne. Nadto przekazał im kościół klasztorny, wraz ze wszystkimi jego dochodami. Do tego nadania biskup kamieński Jaromir, dodał jeszcze patronat nad kościołem miejskim w Pełczycach.
W rok po pierwszym nadaniu margrabiego Albrechta darczyńcami pełczyckich cysterek został pomorski ród Wedlów z Korytowa, który w kwietniu 1291 roku przekazał konwentowi 6 łanów we wsi Brzezina. Kolejnych nadań dokonał ponownie margrabia Albrecht. W roku 1293 klasztor otrzymał od niego kolejne ziemie we wsi Cossekkondorp, zaś w 1295 młyny na rzece Polce koło Pełczyc oraz we wsiach Rakoniew, Cossekkendorp i Kukadło, wieś Żydowo, a także ziemię wzdłuż rzeki Polki, na której darczyńca zezwolił wznieść jazy. Wszystkie te dobra potwierdził w roku 1317 książę szczeciński Otto I.
Także wiek XIV, szczególnie pierwsza jego połowa, obfitował w liczne nadania. Dla przykładu cysterki otrzymały wsie Niepołocko, Płonno, Nadarzyn, Równo oraz nadania ziemskie w Brzezinach, Pełczycach. Pochodziły one od margrabiów brandenburskich, książąt szczecińskich, rycerstwa i urzędników książęcych.
Pomimo hojnych nadań w połowie XIV wieku w gospodarce pełczyckiego klasztoru pojawił się kryzys. W 1359 roku sytuacja ekonomiczna stała się tak tragiczna, że aby ratować konwent, Jan, biskup kamieński zarządził specjalną składkę w parafiach swej diecezji. Pomogły też okoliczne rody przekazując wiana swych córek oddawanych do klasztoru. Radykalnie sytuacja poprawiła się dopiero pod koniec XIV wieku, za sprawą kolejnych nadań dokonanych przez książąt pomorskich w 1376 roku.
Donatorem pełczyckiego klasztoru była także rada miejska Pełczyc. W tym czasie cysterki zapewniły sobie praktyczny monopol w zakresie młynarstwa, nie dopuszczając do budowy przez pełczyckich mieszczan młyna nad jeziorem Połocko.
Liczne nadania, jakie w ciągu swoich dziejów otrzymał pełczycki klasztor, na początku XVI wieku obejmowały około 10 wsi, 8 jezior, 5 młynów oraz łąki, lasy i sporo ziemi uprawnej. Majątek ten stanowił zwarty zespół, dający się łatwo utrzymać i zagospodarować.
Zakonnice w pełczyckim konwencie rekrutowały się z okolicznych rodów rycerskich, które aby zbytnio nie rozdrabniać swych posiadłości, oddawały córki do klasztoru, przekazując, najczęściej w postaci gotówki ich wiano. Nie brakło też w konwencie panien ze stanu mieszczańskiego. Konwerskami, wykonującymi najcięższe prace, były córki miejscowych kmieci. To one pracowały na ekonomiczną pozycję klasztoru, uprawiając pola, hodując owce i kozy, mieląc w klasztornych młynach zboże.
Zakonnice zajmowały się wyrobem szat liturgicznych, przepisywaniem i iluminowaniem rękopisów, haftem.
W początkach XIV wieku przy pełczyckim klasztorze został założony szpital -przytułek, na którego utrzymanie w roku 1317 biskup kamieński Henryk Wachholtz przeznaczył dochody z kościoła parafialnego w Płonnie. Fundusze szpitala zasilały też jego pensjonariuszki - samotne kobiety, które w zamian za opiekę i strawę dokonywały, gdy sytuacja materialna im pozwalała, zapisów. Te zaś, których nie było stać na choćby najskromniejszy zapis, pozostawały na utrzymaniu klasztoru.
Pełczycki konwent po wprowadzeniu reformacji został zlikwidowany przez margrabiego Jana z Kostrzyna. Nastąpiło to prawdopodobnie w roku 1539. Przebywające w klasztorze zakonnice otrzymały dożywotnie utrzymanie, z prawem pozostania w nim do swej śmierci. Klasztorne dobra margrabia przekazał rodowi Waldowów, zaś obiekty poklasztorne po śmierci ostatniej z mniszek przebudowano na rezydencję margrabiów.
Prawdopodobnie przed 1896 rokiem kościół, skrzydło wschodnie klasztoru i budynek gospodarczy w nieznanych okolicznościach zostały rozebrane.

↑ W górę

KLASZTOR

Zachował się budynek zachodniego skrzydła klasztoru z przepięknymi sklepieniami byłego refektarza. W klasztornej piwnicy dziś przechowywane są m.in. dżemy. Obecnie jest klasztor jest własnością Agencji Rolnej. Podjęto działania mające na celu odnowę zachowanego obiektu klasztornego. Planuje się jego przekształcenie na ośrodek rekreacyjno-kulturotwórczy na Szlaku Cysterskim

KOŚCIÓŁ POCYSTERSKI

Kościół poklasztorny nie przetrwał do naszych czasów. Został rozebrany. Niestety czas ani okoliczności nie są znane. Ten sam los spotkał skrzydło wschodnie i budynek gospodarczy.
Warto również zobaczyć pozostałe obiekty pocysterskie województwa zachodniopomorskiego : Bierzwnik, Cedynia, Kołbacz, Koszalin, Marianowo.
W Pełczycach natomiast warto zobaczyć Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP z końca XIII w., Izbę historyczną z ekspozycją poświęconą dziełom Pełczyce.

↑ W górę

↑ W górę