Klasztor w Owińskach koło Poznania ufundowany został w 1250 r. przez księcia poznańskiego Przemysława I i jego brata Bolesława Pobożnego. Przypuszcza się, że akt fundacyjny mógł być wystawiony nawet na przełomie 1241/42 ponieważ z udokumentowanych źródeł wiadomo, że Kapituła Generalna cystersów rozpatrywała sprawę fundacji i przychyliła się do prośby Przemysława I, by nowemu opactwu przydzielić cystersa.
Na uposażenie nowego konwentu składał się zwarty klucz złożony z niecałych Owińsk i cztery wsie. Klasztor, który leżał przy trakcie handlowym prowadzącym z Poznania na północ uzyskał prawo pobierania ceł i prawo połowu ryb w Warcie. Również miał prawo lokowania swoich wsi na prawie niemieckim i w związku z tym otrzymał immunitet sądowy i ekonomiczny w stosunku do poddanych, którzy wyjęci byli spod sądownictwa urzędników książęcych, oraz zwolnieni zostali od wszelkich ciężarów prawa książęcego, z wyjątkiem obowiązku obrony kraju.
Prace na budową kościoła i budynków klasztornych trwały siedem lat, ponieważ od razu użyto do budowy cegły.
Konwent który tworzyło prawdopodobnie dwanaście sióstr oprócz ksieni sprowadzono z Trzebnicy. Przejął on nową fundację w październiku 1249 r. i rozpoczął życie zakonne według reguły św. Benedykta i statutów cysterskich, ale jeszcze formalnie nie należał do zakonu cysterskiego. Pierwszą ksienią owińską była św. Jadwiga, a po niej objęła rządy jej wychowanka, zakrystianka trzebnicka, Racława.
Dzieje klasztoru w średniowieczu są bliżej nieznane ze względu na brak źródeł. Przy klasztorze mieszkali cystersi, których obowiązkiem była obsługa klasztoru i parafii. Opactwu w Owińskach przysługiwało prawo mianowania proboszcza do sąsiedniej parafii w Chludowie, ale także obowiązek zatroszczenia się o potrzeby tamtejszego kościoła.
Z dokumentów jakie się zachowały można wnioskować, że w XVI wieku konwent niewątpliwie przeżywał kryzys karności zakonnej i poddano go powstałej w 1580 r. polskiej kongregacji cysterskiej. W 1594 r. opactwo liczyło 15 profesek i 5 nowicjuszek. W następnych latach podniósł się poziom duchowy zgromadzenia, o czym świadczą zachowane po mniszkach medytacje i bogate, haftowane szaty liturgiczne. W XVIII wieku było w klasztorze już 30 zakonnic. Posługę kapłańską spełniało trzech cystersów, którzy mieszkali w osobnym budynku probostwa.
Przy klasztorze istniała szkoła gospodarcza dla dziewcząt z rodzin szlacheckich i mieszczańskich.
W wyniku antypolskich i antykościelnych działań rządu pruskiego opactwo cysterek w Owińskach zostało zlikwidowane. Najpierw dobra klasztorne zostały zabrane cysterkom i przekazane w 1797 roku Zygmuntowi Ottonowi von Treskow. Następne w 1823 roku 8 zakonnic przesiedlono do Ołoboku. Ostateczna kasata konwentu nastąpiła w 1835 roku. Pozostałe przy życiu 5 cysterek wraz z 2 karmelitankami przewieziono do Ołoboku, a opactwo w Owińskach przestało istnieć.
W opuszczonych budynkach klasztornych, po przebudowie, otwarto w styczniu 1838 roku pierwszy w Wielkopolsce Szpital Psychiatryczny.
Po zakończeniu wojny w budynkach klasztornych znajdował się Zakład Wychowawczy.
Od 1952 roku znajduje się tu Ośrodek Szkolno- Wychowawczy dla dzieci Niewidomych.

↑ W górę

KLASZTOR

Od 1946r w klasztorze znajduje się Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych im. "Synów Pułku". W Ośrodku funkcjonują obecnie: Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, Zasadnicza Szkoła zawodowa, Liceum Ogólnokształcące i Internat.
Obecnie budynek dawnego klasztoru jest dwupiętrowy (nadbudowany w latach 1874-1880). Założony w czworobok wokół kwadratowego wirydarza.
Na murze klasztoru znajduje się tablica poświęcona wydarzeniom z 1939 r. - od 1838 r. mieścił się w klasztorze zakład psychiatryczny. Jego wszystkich pensjonariuszy (ok. 1030 osób) hitlerowcy jesienią 1939 r. wywieźli i zamordowali.
Kontakt:
Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych
Plac Przemysława 9
62-005 Owińska
tel. 0-61 812 04 86
www.videa.com.pl/owinska/index.htm

KOŚCIÓŁ POCYSTERSKI

Obecny wygląd Parafii św. Jana Chrzciciela pochodzi z lat 1700- 1731 (rok konsekracji nowego kościoła). Wtedy to, Jan Catenazzi, a następnie Pompeo Ferrari odbudowywali kościół i klasztor, a Adam Swach i Walenty Żebrowski w latach 1728-1731 przyozdobili wnętrze przepięknymi malowidłami.
Ołtarz główny wykonano z drewna, dekoracja przedstawia scenę wniebowzięcia Maryi. Wokół Maryi rzeźby aniołów; zwieńczeniem jest Oko Opatrzności Bożej. Siedem kolumn a w centrum kartusz z hierogramem Maryi i tabernakulum z tronem, na którym zazwyczaj stoi krucyfiks z postacią Marii Magdaleny bolejącej nad męką Chrystusa.
Wielka ośmioboczna kopuła nad nawą główną wspiera się na czterech filarach; pomiędzy filarami cztery malowidła: Siostry Cysterki adorujące Opatrzność Bożą, pomiędzy nimi wizerunek kościoła i klasztoru z 1728 r. i trzy sceny biblijne: cud rozmnożenia chleba, Daniel w jaskini lwów, trzech młodzieńców w piecu ognistym.
Nad chórem organowym znajduje się piękne malowidło: Matka Boża okrywa płaszczem swojej opieki zakonnice i zakonników cysterskich; widnieje tam również łaciński napis: "Ja, ten zakon, aż do końca wieków będę osłaniać i bronić". (po lewej stronie autoportret wykonawcy -Adama Swach i data 1730r.)
Wnętrze dopełniają: krucyfiks z 2 ćw. XVIII w., (pod chórem); barokowe konfesjonały dwa z 1 poł. i dwa z 2 poł. XVIII w.; latarnia (nad sklepieniem) z wizerunkiem Trójcy Świętej; bogata dekoracja stiukowa balustrady chóru; stalle z 2 ćw. XVIII w. pod emporami; haftowane antepedium z 2 poł. XVIII w., ze sceną z Apokalipsy św. Jana (poniżej stołu ołtarzowego); ambona - stiukowa, marmoryzowana, zwieńczona baldachimem; stiukowe ołtarze Świętej Rodziny (z obrazem Szymona Czechowicza namalowanym w latach 1754-56), i ołtarz Krzyża Świętego.
Ponadto zachowały się jeszcze cenne przedmioty, na co dzień nie do obejrzenia: relikwiarz z kawałkiem drzewa Krzyża św., z wygrawerowaną na podstawie datą 1622; ornaty i kapy z XVII i XVIII wieku ; antepedia.
Kontakt:
Parafia św. Jana Chrzciciela.
pl. Przemysława 12
62-005 Owińska
tel. (061) 812 65 02
e-mail:owinska@archpoznan.org.pl
http://www.owinska.archpoznan.org.pl/

OBIEKTY POCYSTERSKIE

Kościół św. Mikołaja - budowę rozpoczęto w pierwszej ćwierci XV w., a ukończono w 1574 r. Nieco przebudowany na przełomie XVII i XVIII w. Od 1835 roku nie pełni już roli kościoła parafialnego. Obecnie jest nazywany kościołem cmentarnym, ponieważ przy nim znajduje się najstarszy cmentarz parafialny w Owińskach. Od 1939 jest nieużytkowany. Prowadzone są prace konserwatorskie. W nawie zachowały się trzy pierwotne belki profilowane zdobione malowanymi rozetami.
Warto również zobaczyć pozostałe zachowane do naszych czasów obiekty pocysterskie województwa wielkopolskiego : Ląd, Łekno-Wągrowiec, Obra, Ołobok, Przemęt-Wieleń.
W Owińskach natomiast warto przespacerować się ul. Cysterek drogi okalającej dawne zabudowania klasztorne, i zobaczyć Pałac wybudowany przez przez Zygmunta Ottona von Treskow; ciekawostką przyrodniczą jest Dąb Bartek stojący przy murze klasztornym, od co najmniej 500 lat.

↑ W górę

↑ W górę